Zwartblauwe rapunzel – Phyteuma nigrum

Zwartblauwe rapunzel – Phyteuma nigrum

Op een paar plekken in en rond Nijmegen is deze rode-lijst-plant te vinden. Hortus Nijmegen prijst zich gelukkig met een mooi ‘veldje’. Dieppaars en moeilijk scherp en op kleur op de foto te krijgen merk ik. Het is familie van de klokjes, dat had ik niet gedacht. Toch bij beter kijken, vooral op een vergrote foto, zijn de afzonderlijke bloemetjes een soort open klokjes met 5 naden (bloembladen) die aan de bovenkant in een smal topje vastzittend eindigen. En daaruit steekt dan de stijl met 2 stempels, heel dunnig en sierlijk. Tenminste na een tijdje, want de tweeslachtige bloem (zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken in één bloem) bloeit eerst mannelijk en daarna vrouwelijk.

  

 

Pinksterbloemen en oranjetipjes: dan is het écht voorjaar!

Pinksterbloemen en oranjetipjes: dan is het écht voorjaar!

Het is niet voor niets dat de pinksterbloem de top vijf behaalde bij de verkiezingen van de nationale bloem. Mensen houden van de zachtroze pinksterbloemen die onmiskenbaar het voorjaar aankondigen. En de pinksterbloem houdt van mensen. Je vindt ze dan ook op veel plaatsen waar natuur en mensen samengaan. In weilanden, zowel als in een vochtig bos, maar ook in bermen, langs de waterkant en zelfs in het gazon van de stadstuin.

Halfnatuur

Victor Westhoff, hoogleraar aan de Radboud Universiteit van 1967 tot 1981 én een van de oprichters van de botanische tuin van Hortus Nijmegen, introduceerde voor dit soort leefgebieden de naam ‘halfnatuur’. Karakteristieke Nederlandse natuur, ontstaan onder invloed van menselijke activiteiten. Denk bijvoorbeeld aan de natuur die zich ontwikkelde na houtkap en het gebruik van dat land als weiland. Flora en fauna zijn op dit soort plaatsen min of meer op natuurlijke wijze ontstaan en kunnen enkel blijven bestaan door menselijk beheer.

Voorjaarsbode

Van de pinksterbloem naar het oranjetipje is geen grote stap. Volgens de Vlinderstichting gebruiken de vrouwtjes van het oranjetipje graag waardplanten die op zonnige beschutte plaatsen groeien zoals in greppels of in hooilanden nabij struweel of bosranden. Precies de soort halfnatuur waarin de pinksterbloem gedijt. In april, als de vlinders gaan vliegen, gebruiken ze met name pinksterbloem en look zonder look als nectarbron. Het oranjetipje komt in het hele land voor, maar vooral in het oosten. Hij kan nu veelvuldig worden waargenomen in de botanische tuin van Hortus Nijmegen.

Wil je meer weten over de relatie tussen de pinksterbloem en het oranjetipje? In dit artikel van Nature Today besteedt Hanneke Jelles, Hortus botanicus Leiden hier uitgebreid aandacht aan. De foto’s zijn van Jan Jansen, ecoloog en bestuurslid Hortus Nijmegen en van KU Leuven.

Pinksterbloem en oranjetipje

Pinksterbloem en oranjetipje

Pinksterbloem en oranjetipje

Pinksterbloem en oranjetipje

Daslook – Allium ursinum

Daslook – Allium ursinum

Een mooi wit fris, zacht naar uien ruikend tapijtje onder de bomen. Ik hou van die geur!
De bloemen bestaan uit een bosje van 15-20 kleine witte sterretjes en staan fier omhoog. In het boek De Groene Schatkamer staan wetenswaardigheden over de daslook beschreven. Zoals dat de plant na de bloei afsterft en pas weer volgend voorjaar boven de grond komt. Dus nu even genieten!

Lidsteng – Hippuris vulgaris

Lidsteng – Hippuris vulgaris

Een waterplant die nu weer boven het water uit komt steken, lijkt op een paardenstaart. Maar is dat niet want hij is van de weegsbreefamilie. De blaadjes (6-14stuks) zitten in dichte kransen rond de stengel en zijn ongeveer 2cm lang. Er komen in de zomer piepkleine bloemetjes in elke bladoksel. Ze hebben geen kroonblaadjes en ogen vooral groen. Maar dat duurt nog eventjes.

Lente- & Zomerklokjes – Leucojum vernum en L. aestivum

Lente- & Zomerklokjes – Leucojum vernum en L. aestivum

Langs het moeras staat het zomerklokje (Leucojum aestivum) volop in bloei (foto’s hierboven). Het lenteklokje (Leucojum vernum) is al uitgebloeid, want die is slechts iets later dan het sneeuwklokje.
Verwarrend die namen en ze lijken ook erg op elkaar. Als je het verschil weet (en onthoudt, want ik moet het elk jaar opzoeken) is het makkelijk: zomerklokje heeft 3-5 bloemen aan een steel, terwijl lenteklokje er meestal 1 heeft. Bovendien wordt hij wel 2 x zo groot.

Net als sneeuwklokjes hebben beide klokjes een groene vlek op het bloemblad. Maar dan op alle 6 de even lange bloemblaadjes. Sneeuwklokje heeft dat alleen op de 3 binnenste/korte. [klik op foto voor vergroting]

zomerklokje zomerklokje lenteklokje sneeuwklokje