Hortus Nijmegen wil graag een AED aanschaffen en op een toegankelijke plek in de tuinen hangen. Daarom doen we mee met Rabo ClubSupport 2024: leden van de Rabobank kunnen stemmen welke maatschappelijke organisaties in het Rijk van Nijmegen een financieel steuntje van Rabobank in de rug verdienen.
Van 2 tot en met 24 september kan er gestemd worden. De coöperatieve bank geeft ieder jaar een deel van zijn resultaat terug aan verenigingen en stichtingen. Leden beslissen met hun stem mee welke initiatieven een geldbedrag ontvangen.
We hebben al een aanzienlijk deel van onze vrijwilligers getraind in levensreddend handelen met gebruik van de AED. Daarom willen we nu ook zo’n defibrillator vlak in de buurt hebben. Zo maken we de Hortus tot een veilige omgeving waarin bezoekers en eigen medewerkers met een gerust hart kunnen vertoeven.
Het is eind juli en dus weer die tijd van het jaar dat de struikhei begint te bloeien en prachtige paarse landschappen creëert. Her hart van menig natuurliefhebber, kunstenaar en fotograaf gaat sneller kloppen. Maar niet alleen is het een feest voor het oog, de paarse bloemenzee is ook voor insecten een klein paradijs. Niet voor niets besteedde Jan Jansen, ecoloog en bestuurslid van Hortus Nijmegen, deze week uitgebreid aandacht voor deze taaie plant in Nature Today ’s Plant&Insect.
Zonder struikhei geen heidelandschap
Eeuwenlang was struikhei dé plant op het zand in ons land. Het begon allemaal zo’n 5000 jaar geleden toen boeren open plekken nodig hadden om hun dieren te laten grazen. Ze brandden bossen plat en de dichte heide die hieruit verrees, bleek uitstekend graasland. Een heidecultuur was ontstaan. Met als basis de struikhei, een taaie en altijd groene soort die goed gedijt op stikstof- en fosforarme grond. In de loop van duizenden jaren heeft de struikhei gezelschap gekregen van allerlei andere biotopen al naar gelang de ecologische omstandigheden en het landgebruik. Daarmee is het heidelandschap een thuis geworden voor allerlei soorten uit andere voedselarme milieus. Van insecten tot vogels, van zoogdieren tot herpetofauna, van korstmossen tot paddenstoelen. De bloemen van de struikhei zelf worden graag bezocht door vlinders en zweefvliegen.
Vlinders
Van de vlinders die we op de heide aantreffen, zijn er weinig direct afhankelijk van de struikhei. Zo kan de nachtpauwoog, een bekende heidebewoner, ook voedsel vinden in heggenlandschappen. Ook de Spaanse vlag en de dagpauwoog zijn niet gebonden aan de struikhei. Voor de zeldzame purperbeer is de plant wel een van de belangrijkste waardplanten. En ook het heideblauwtje is afhankelijk van dophei en struikhei. De grote parelmoervlinder, in Nederland door de stikstofdepositie een soort die onder druk staat, leeft in droge heischrale graslanden op lemige bodems, maar ook in duingraslanden, blauwgraslanden en kalkgraslanden.
Ondergang van een landschap
Het heidelandsysteem, ooit een symbiose tussen landbouw en natuurlijke omgeving, raakte in verval door de opkomst van moderne landbouwmethoden en intensieve veehouderij. Stikstofdepositie, veroorzaakt door onder andere kunstmest en uitstoot van verkeer en industrie, heeft geleid tot vergrassing van heidevelden, waardoor struikhei en daarmee het heidelandschap en de daarbij behorende flora en fauna enorm onder druk staan. Klimaatverandering werkt verdere verdroging in de hand. Na duizenden jaren is slechts een fractie van de heidegebieden over. Deze worden beheerd voor natuurbehoud en recreatie. Diverse organisaties werken aan het herstel en behoud van heidegebieden, hoewel de aanhoudende stikstofneerslag de beheerders voor grote uitdagingen stelt. Onderzoek en initiatieven voor verbetering van heidegebieden zijn in volle gang, maar de ecologische en klimatologische veranderingen blijven de toekomst van deze unieke landschappen bedreigen.
Ondanks het feit dat de struikhei eeuwenlang complete landschappen heeft onderhouden door te leven op arme grond, is hij niet onverwoestbaar. Een held mag hij echter zeker wel genoemd worden.
Wil je meer weten over de struikhei? Lees dan hier het volledige artikel van @Jan Jansen.
Eindelijk is het me gelukt een bloemetje scherp op de foto te krijgen. Ze zijn zo klein! Maar 2-4 millimeter. Eigenlijk trok vooral de naam me altijd aan :-)Een heksenkruid is vaak een plant die door kruidenvrouwen – toendertijd helaas heksen genoemd – gebruikt werden vanwege een bepaalde werking. Hallucinogene, verdovende, geneeskrachtige, rustgevende of een andere. Van heksenkruid is dat merkwaardig genoeg helemaal niet bekend. Circaea komt van de tovenares Circe uit de Griekse mythologie en Lutetiana is afgeleid van Lutetia, de Latijnse naam voor Parijs; dat stond toentertijd bekend als heksenstad. Maar familie van de teunisbloemen.
De (vaste) plant wordt tot 60 cm hoog, ziet er eigenlijk vrij gewoontjes uit en groeit in bossen op een beetje vochtige voedselrijke grond. In de Botanische Tuin in een groot gebied rondom het heideveld te vinden. Toch, zo in close-up bekeken zie je van alles wat je bijna niet ziet gewoon. Onder de bloemknop zit op het steeltje een rond vruchtbeginsel vol met borstelige kromme haren (weerhaakjes). Ideaal om door dierenvachten verspreid te raken. Dat groeit uit tot het vruchtje waarin twee zaadjes zitten. De minibloempjes hebben twee kroonblaadjes in de vorm van hartjes, wit, soms iets rozig. Er zijn twee kelkbladen onder de bloem, bleekgroen met een rode top. Dat is goed te zien bij de bloempjes in knop maar ook als de kelkbladeren naar onder geklapt zitten als de bloem bloeit. Dan lijkt het geheel nogal uitgestrekt met twee meeldraden (eerst friswit en later bruinig) en een ietwat rozige stijl die naar de andere kant uitsteken. Wel 4 mm!
Twee filmpjes waar Middelste (2,5-3cm) – en Grote Teunisbloem (3,5-6cm) – Oenothera biennis en glazioviana – open gaan.
Echt iets om op een zomeravond te bekijken. Bij de eerste die ik zag open gaan dacht ik: heb ik eigenlijk wel eens een bloem zo open zien gaan? Wónderlijk ☺.
Zet vooral het geluid eerst uit! Het beeld is niet overal even scherp en stabiel maar je ziet wel iets gebeuren. Bij de eerste is: even terug te zetten naar het begin, door het laden van het bestand mis je net dat ie openspringt, en na 1.20 min gebeurt er niks meer.
Zeepkruid is familie van de anjer. Het is giftig bij inname maar werd vroeger uitwendig gebruikt tegen ontstekingen en huidaandoeningen. En om de was te bleken. Beetje vierkante plant zeg maar, met mooi rode kelk en stengel. Op diverse plekken in de tuin te vinden. Bloeit van wit tot diep roze en geurt dag en nacht wat vele insecten aantrekt.
Niet alleen door de fijne beharing en schitterende lilablauwe kleur valt beemdkroon op. Ook de aantrekkingskracht op insecten en vlinders kan de voorbijganger niet ontgaan. Niet voor niets kreeg ook deze plant uit de kamperfoeliefamilie afgelopen week een plaats in de serie artikelen Plant & Insect door Nature Today. De artikelen uit deze serie haken alle in op het jaarthema van de botanische tuinen: Plant & insect.
Rijke bloei
Waar het op het eerste gezicht een composiet lijkt, is beemdkroon (Knautia arvensis) dit zeker niet. De bloemen staan bij beemdkroon niet direct op een bloembodem, maar op een steeltje. Ieder afzonderlijk bloemetje is tweeslachtig en bevat zowel een stamper als meeldraden. Bovendien heeft elk bloempje een kelk én kroonblaadjes. Het meest herkenbare deel van beemdkroon is het hoofdje met een vlakke bodem. Deze wordt omgeven door een aantal donkergroene, eironde, omwindselblaadjes. De omwindselblaadjes overlappen elkaar dakpansgewijs. De bloemkroon is licht gewelfd en elk bloemetje bestaat uit vier vergroeide bloemblaadjes. Beemdkroon bloeit rijk en langdurig. Voor insecten is dit gunstig omdat ze hiermee ook nadat de voorjaarsbloeiers uitgebloeid zijn, nog voedsel kunnen vinden.
Stuifmeel, nectar én zaad
De bloemen van beemdkroon bevatten veel, héél veel, stuifmeel en nectar. Indrukwekkend veel dagvlinders, honingbijen, hommels en andere insecten komen hierop af. Omdat de nectar ook toegankelijk is voor insecten met een korte tong, zie je veel verschillende soorten zich hier tegoed doen. Van (solitaire) wilde bijen tot zweefvliegen en van de argusvlinder tot de koninginnenpage. De zeldzame knautiabij is zelfs afhankelijk van deze plant. Ook de zeer zeldzame knautiawespbij, die parasiteert op de knautiabij, zie je op beemdkroon. Aan het zaad zit een soort oliehoudend aanhangsel dat bij mieren geliefd is. Zij verslepen dit aanhangsel en zorgen zo voor verspreiding.
Beemdkroon (Knautia arvensis), bergknautia (Knautia dipsacifolia) en het er op lijkende duifkruid bloeien nu in de botanische tuin van Hortus Nijmegen.
Waar het op het eerste gezicht een composiet lijkt, is beemdkroon (Knautia arvensis) dit zeker niet. De bloemen staan bij beemdkroon niet direct op een bloembodem, maar op een steeltje. Ieder afzonderlijk bloemetje is tweeslachtig en bevat zowel een stamper als meeldraden. Bovendien heeft elk bloempje een kelk én kroonblaadjes. Het meest herkenbare deel van beemdkroon is het hoofdje met een vlakke bodem. Deze wordt omgeven door een aantal donkergroene, eironde, omwindselblaadjes. De omwindselblaadjes overlappen elkaar dakpansgewijs. De bloemkroon is licht gewelfd en elk bloemetje bestaat uit vier vergroeide bloemblaadjes. Beemdkroon bloeit rijk en langdurig. Voor insecten is dit gunstig omdat ze hiermee ook nadat de voorjaarsbloeiers uitgebloeid zijn, nog voedsel kunnen vinden.
De bloemen van beemdkroon bevatten veel, héél veel, stuifmeel en nectar. Indrukwekkend veel dagvlinders, honingbijen, hommels en andere insecten komen hierop af. Omdat de nectar ook toegankelijk is voor insecten met een korte tong, zie je veel verschillende soorten zich hier tegoed doen. Van (solitaire) wilde bijen tot zweefvliegen en van de argusvlinder tot de koninginnenpage. De zeldzame knautiabij is zelfs afhankelijk van deze plant. Ook de zeer zeldzame knautiawespbij, die parasiteert op de knautiabij, zie je op beemdkroon. Aan het zaad zit een soort oliehoudend aanhangsel dat bij mieren geliefd is. Zij verslepen dit aanhangsel en zorgen zo voor verspreiding.
Beemdkroon (Knautia arvensis), bergknautia (Knautia dipsacifolia) en het er op lijkende duifkruid bloeien nu in de botanische tuin van Hortus Nijmegen.